Buổi thiết triều đầu năm mới tại điện Thái Hòa trong hoàng cung Huế dưới triều Nguyễn đã được Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế tái hiện dưới hình thức sân khấu hóa.
Lễ thiết triều sẽ không có vua ngồi trên ngai vàng ở điện Thái Hòa mà chỉ dùng loa âm thanh phát lời nói của vua. Buổi lễ diễn ra trong 15 phút, với hơn 120 diễn viên tham gia qua hình thức sân khấu hóa. Nhằm kết nối nội dung hai phần nghi lễ này lại, ngoài diễn xuất của các diễn viên thì trung tâm còn bố trí hệ thống loa đọc lời dẫn truyện để du khách có thể hiểu hơn.
Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế cho biết đã nghiên cứu và tái hiện lễ thiết triều trên dựa trên những tư liệu trong Đại Nam Thực lục, Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ. Để tiện phục vụ du khách thưởng lãm, trung tâm đã gộp cả 2 phần lễ tại điện Thái Hòa và tại điện Cần Chánh lại thành một và chỉ diễn tại điện Thái Hòa. Trước mắt, Trung tâm sẽ tái hiện lễ thiết triều trước sân điện mỗi tuần một lần để phục vụ du khách. Nếu thuận lợi, lễ thiết triều sẽ được tái hiện hàng ngày để du khách vào Hoàng cung Huế đều có thể chứng kiến.
Theo sách Khâm định Đại nam Hội điển sự lệ, khi mới lên ngôi, vua Minh Mạng ban chiếu các quan Võ khố hàng ngũ phẩm trở lên, võ từ thị vệ, phó vệ úy và vệ úy hai quân tượng, thủy trở lên họp cả ở Tả vu để chực chầu hầu. Vua quy định đại triều mỗi tháng hai ngày, mùng 1 và ngày rằm, thường triều vào các ngày 5, 11, 21, 25. Tâu việc mỗi tháng vào các ngày 3,7,9, 13, 17.19, 23, 27, 29. Các quan không vào chầu hầu nếu không có nguyên do đều bị xử phạt nặng. Theo điển lệ của triều Nguyễn, các quan vào chầu hầu vua đều được phân theo ban. Tùy vào cấp bậc vị trí các quan đứng chầu hầu khác nhau. Vào năm 1832, do tiết trời mùa đông rét, vua Minh Mạng ban chỉ dụ cho các quan nội các tâu việc được quỳ ở trên chiếu.
Thiết triều là một nghi lễ triều hội của triều Nguyễn, tổ chức vào ngày mồng một Tết với nghi thức thiết Đại triều ở điện Thái Hòa và thiết Thường triều ở điện Cần Chánh. Đầu tiên là những nghi thức Đại triều ở sân Đại triều và điện Thái Hòa. Nhà vua xa giá từ điện Cần Chánh, ra Đại Cung Môn và lên điện Thái Hòa để thân hành chứng lễ. Trong buổi lễ, các quan sẽ dâng biểu chúc mừng nhà vua. Các quan truyền chỉ ban ân của vua trong dịp Nguyên đán với các nghi thức trang nghiêm gắn với các tiết mục Đại nhạc, Tiểu nhạc.
Sau những nghi thức Đại triều, nhà vua đã rời khỏi điện Thái Hòa về lại điện Cần Chánh để tiếp tục các nghi thức Nguyên đán. Tại đây, các hoàng đệ và hoàng tử nhỏ tuổi, các thân công, hoàng tử sẽ lạy mừng vua. Tiếp đó là phần tuyên chỉ ban yến tiệc và thưởng xuân của nhà vua. Cuối cùng của lễ Nguyên đán là các yến tiệc do nhà vua ban sẽ diễn ra ở điện Cần Chánh và Tả Vu, Hữu Vu, Tả Đãi Lậu Viện, Hữu Đãi Lậu Viện.
Ông Nguyễn Phước Hải Trung - Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Huế, cho biết các vua triều Nguyễn rất quan tâm đến nông nghiệp, có nhiều chính sách khuyến nông đem lại hiệu quả. Bên cạnh xây dựng đàn Nam Giao và đàn Xã Tắc để tế cầu mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an, các vua tổ chức lễ tịch điền. Đàn Tiên Nông được triều đình xây dựng trong Kinh thành để đề cao nông nghiệp. Trung tâm sẽ tái hiện một buổi thiết triều của vua Nguyễn về việc xử lý vấn đề liên quan đến thiên tai, đe dọa mùa màng, từ việc cứu đói, xuất kho gạo dự trữ, bình ổn giá lúa gạo và cách bẩm báo của quan địa phương, ra các đạo dụ cấm quan lại hạch sách nhũng nhiễu dân chúng.
Bài viết: Minh Tuệ
Ảnh: Lê Minh
