2 giờ đêm, những ngư dân làm nghề lưới giũ ở làng chài Hòn Rớ (phường Phước Đồng, TP Nha Trang) xuống thuyền, nổ máy ra biển, 8 giờ sáng về bờ giũ lưới, bán cá. Trong nhịp sống có phần thầm lặng, đơn điệu với những “bữa no, bữa đói” thất thường, họ vẫn chuyên tâm, gắn bó với nghề và cảm nhận nhiều điều thi vị từ cuộc sống của mình mà những người không làm nghề không dễ gì hiểu được.
Sáng sớm, chúng tôi có mặt tại cảng Hòn Rớ cũng là lúc hàng chục chiếc ghe đánh lưới cá cơm vừa từ biển trở về cập cảng. Trên bến, dưới thuyền, mọi người nhộn nhịp bung mành, kéo lưới để chuẩn bị thu cá. Khi những tấm mành rộng ba, bốn sải tay, giăng kín từ ghe qua bờ kè, tạo thành một ô chảo hứng cá được chuẩn bị xong, công việc rải lưới, giũ cá cũng bắt đầu.
Chiếc ròng rọc kéo lưới trên ghe quay chậm, từng tấm lưới cuộn đầy cá cơm lần lượt được rải ra. Trên ghe, một thuyền viên đưa vòi nước xịt vào lưới, dồn cá xuống đáy mành. Một tốp anh em dàn thành hàng ngang vừa giũ lưới, vừa dùng cây gậy có thanh xốp liên tục đập vào lưới để cá bật ra khỏi mắt lưới, rơi xuống. Khi mành lưới được giũ sạch, một người đưa rổ xuống xúc cá rồi đổ dồn vào những chiếc giỏ lớn. Đội hình xe đẩy của nhóm phụ nữ túc trực trên bờ cảng từ sớm, giờ bắt đầu chạy như con thoi để chuyển cá đến xe đông lạnh hoặc đưa cá ra mành phơi khô trước khi chuyển bán.
Và sau đó, những mảnh lưới rộng lớn sau chuyến đi biển dài ngày được ròng rọc kéo vào khu nhà của cảng cá. Ở đó, nhiều chị em phụ nữ lần giở từng lớp lưới để tìm kiếm những chỗ bị rách, bung chỉ và chia nhau mỗi người vá lại. Vá lưới vốn chỉ là công việc thường ngày trong các gia đình ngư dân, nay trở thành dịch vụ khá đắt khách.
Tìm hiểu về nghề vá lưới thuê tại các cảng cá của Nha Trang, chúng tôi nhận thấy, đa số người vá lưới đều có hoàn cảnh khó khăn, trình độ học vấn không cao, nghề nghiệp không ổn định; họ tìm đến nghề này như một kế sinh nhai. Hiện những người vá lưới thuê được tính tiền công 100.000 đồng/ngày. Với mức tiền công này, đây thực sự là nghề có thu nhập tương đối cho những phụ nữ nghèo.
Tuy nhiên, những người này cũng phải chịu nhiều nhọc nhằn. Ngoài việc nhận lưới về nhà hoặc xuống cảng cá làm, họ còn phải ra khơi, tới Cà Ná, Phan Thiết… vá lưới khi chủ tàu yêu cầu. Và mỗi lần như thế là một lần chị em chịu “dằn xóc” với sóng biển. Cứ mỗi lần sóng dập là chị em lại nôn thốc nôn tháo, đầu óc choáng váng. Sau những chuyến đi như thế, không ít người về phải nằm mấy ngày.
Đó là chưa kể mỗi chuyến đi xa vá lưới như vậy, các chị lại phải bỏ bê con cái, tức tốc đi ngay. Khi chúng tôi hỏi, tại sao các chị không từ chối cho đỡ mệt, chị Võ Thị Năm (Hòn Rớ) phân trần: “Nghề này phải chấp nhận khó khăn mới bền. Lúc người ta cần mình cũng như mình cần người ta. Nghĩ cảnh cả mấy chục người trên tàu không đánh bắt được chỉ vì lưới rách, làm sao mình từ chối được? Tôi làm nghề này gần 20 năm nhưng chưa bao giờ từ chối bất cứ đề nghị vá lưới nào, dù ra biển hay đi xa”.
Hầu hết những người làm nghề vá lưới thuê đều nghèo khó. Nhưng họ không đánh mất niềm tin, hy vọng của đời mình. Hầu như không ai than vãn gì về công việc, dù ai cũng có những nỗi niềm tâm sự riêng. Tuy mệt mỏi nhưng mắt họ vẫn ánh lên niềm hạnh phúc. Nhờ thu nhập từ nghề vá lưới, những đứa con của các chị tiếp tục được đến trường. Bữa cơm đạm bạc của gia đình lại có thêm món ngon.
